Persoonlijke waarden: zo vind je de balans met de verwachtingen van anderen

Wil je achter jouw waarden komen? 🧭 🗺️ Lees hier verder: Persoonlijke waarden: zo ga je staan voor wat jij belangrijk vindt

 

 

Voldoen aan de verwachtingen van anderen

 

Je waarden worden gevormd door een combinatie van jouw persoonlijkheid, je opvoeding en de cultuur waarin je opgroeit. 

 

Daar zit ook meteen het conflict dat we kunnen ervaren: we zijn ook gevoelig voor de mensen om ons heen. Hoewel onze keuzes in het leven aan de ene kant gestuurd worden door onze waarden, worden we ook beïnvloed door de verwachtingen van onze omgeving. En die verwachtingen hoeven niet altijd overeen te komen met onze waarden.

 

Het is niet gek dat we niet alleen aan onze eigen waarden, maar ook aan sociale normen willen voldoen. Psycholoog Paul Hessels: “Mensen zijn sociale wezens. Het is één van onze basisbehoeften om ‘erbij te horen’: door niet buiten de groep te vallen, vergroten we onze kans op overleven.”

 

Het aanpassen van je keuzes aan de normen en verwachtingen van de mensen om je heen kennen we als conformiteit.

 

Paul legt uit: “Dat hoeft niet eens de openlijke invloed van anderen te zijn – iemand die je vertelt ‘je moet zus of zo’ – maar kan zich ook uiten als een onbewuste, meer subtiele invloed op jouw overtuigingen en je keuzes.” Bijvoorbeeld: je ziet veel leeftijdgenoten en vrienden fulltime werken voor één baas of op zoek gaan naar een koophuis, en neemt dat over als doel in je leven – terwijl je eigen waarden misschien meer liggen bij flexibiliteit, avontuur, zelfstandigheid.

 

 

Waarden zijn geen doelen

 

Heb je weleens het gevoel dat je alleen maar bezig bent met het behalen van mijlpalen in het leven?

 

Het is goed om te weten dat de verwachtingen van de buitenwereld vaak bestaan uit doelen in plaats van waarden: een goedbetaalde baan vinden, een mooi huis bezitten, er goed uitzien en een gelukkige relatie hebben. 

 

Doelen gaan over dingen die je wilt bereiken in de toekomst, de ‘output’. En ze zijn niet alleen afhankelijk van jezelf, maar ook van je omstandigheden, kansen en andere mensen. Waarden liggen juist bij jezelf en in het hier en nu: ze vormen de ‘input’ voor je gedrag en je keuzes.

 

“Veel mensen krijgen van hun opvoeding en omgeving mee dat een gelukkig leven bestaat uit het behalen van een aantal vaststaande doelen. Alleen bereik je een langdurig gevoel van voldoening in het leven niet door het halen van doelen, maar veel eerder door telkens weer te handelen vanuit je waarden,” zegt Paul. 

 

“Dat betekent niet dat je geen doelen meer mag stellen. Doelen werken motiverend en kunnen veel voldoening geven als je ze behaalt. Maar zodra je doelen kiest in lijn met je waarden, zul je zien dat je naast de bestemming ook meer van de weg ernaartoe gaat genieten.”

 

🎥 Het verschil tussen doelgericht of waardegedreven leven in actie zien? Bekijk deze animatie op Youtube

 

 

Weet dat je van koers mag veranderen

 

Het is altijd goed om je af te vragen of de keuzes die je maakt bij je passen.

 

Want je aanpassen aan je omgeving kan intern conflict geven zodra je jouw keuzes in het leven laat bepalen door de verwachtingen van anderen. Paul: “Dan kan het voelen alsof je het leven van iemand anders leidt, alsof je geleefd wordt in plaats van actief leeft. Je mist voldoening en een gevoel van controle.” 

 

Dus merk je dat er iets snijdt, heb je het gevoel meer bezig te zijn met het bereiken van bestemmingen dan te genieten van de reis? Of voelt het alsof de mensen om je heen je niet begrijpen? 

 

Dan is het tijd om je waarden eens goed te onderzoeken! 👇

 

Hieronder verkennen we hoe je de balans herstelt tussen jouw waarden en de verwachtingen van je omgeving.

 

 

Meer leven naar je waarden in 6 praktische stappen

 

 

1. Onderzoek je waarden

 

De eerste stap om meer volgens je waarden te leven is weten wat die waarden zijn. Als je ze nog niet op een rijtje hebt gezet, lees je in dit artikel hoe je erachter komt wat voor jou belangrijk is in het leven.

 

• Hou bij het bepalen van je waarden in gedachten dat ze kunnen verschillen per levensfase en per levensgebied (werk, persoonlijk, sociaal);

• Blijf je waarden dus onderzoeken en bedenk bij een botsing met anderen ook of die misschien komt doordat jullie in verschillende levensfasen zitten.

 

 

2. Stel een duidelijk doel

 

Om jouw persoonlijke waarden meer ruimte te geven in je leven én daarover te communiceren naar de mensen om je heen, helpt het om een helder plan te maken:

 

🧭 Aan welke waarden besteed je nog niet zoveel tijd als je zou willen (misschien omdat je meer bezig bent met doelen of de verwachtingen van anderen)? 

 

🧭 Kies één levensgebied dat je op dit moment het belangrijkste vindt. Stel een concreet doel op voor hoe je wil dat je waarden daarin meer tot uiting komen.

Bijvoorbeeld persoonlijk: muziekles nemen, een nieuwe sport proberen, sparen voor een reis; werk: een cursus volgen, een eigen bedrijf beginnen; sociaal: vrijwilligerswerk doen, nieuwe mensen leren kennen of meer tijd met je familie doorbrengen.

 

🧭 Bedenk hoe je dagelijkse leven eruit ziet als je meer ruimte voor die waarde(n) zou maken.

Hoeveel uur wil je er per dag of week aan besteden? Welke hulpmiddelen of investeringen heb je nodig? Wat verandert er in je agenda, welke andere dingen moet je misschien opgeven?

 

 

3. Voeg in kleine stappen meer waarden toe

 

Meer leven volgens jouw waarden is een geleidelijk proces.

 

Je hoeft niet van de ene op de andere dag je leven te veranderen, want het kost tijd om je persoonlijke waarden te bepalen. En juist een plotselinge ommezwaai kan zorgen voor een botsing met je omgeving.

 

Je kunt wel oefenen met elke kleine keuze die je maakt. Psycholoog Paul: “We komen elke dag voor veel keuzes en uitdagingen te staan, dat zijn goede momenten om je waarden in de praktijk te brengen. Begin met oefenen door je af te vragen ‘Wat wil ik nu?’, ‘Wat vind ik belangrijk?’ – ook in dagelijkse situaties zoals de keuze of je meegaat naar een etentje of tijd voor jezelf neemt.”

 

Ook interessant ⛔️ Vind je het lastig om ‘nee’ te zeggen? Zo leer je beter voor jezelf te kiezen

 

 

4. Bereid je voor op de valkuilen

 

Je minder laten leiden door de verwachtingen van anderen is vallen en opstaan. Als je waarden niet overeenkomen met die van je omgeving, is het vaak makkelijker om te doen of zeggen wat de norm is. 

 

En dat is oké. Alleen al door je te realiseren dat het oefening vergt om meer te leven naar je waarden, verlaag je de drempel om vaker keuzes te maken die passen bij waar jij voor staat.

 

Bedenk van tevoren op welke obstakels je kunt stuiten:

5. Communiceer respectvol bij een botsing met andermans verwachtingen

 

Het kan natuurlijk dat je botst met je omgeving wanneer je aangeeft dat je andere keuzes wil maken in het (dagelijkse) leven. Misschien vindt je partner het moeilijk dat je minder gaat werken om daarnaast een freelance project te starten. Of je ouders zijn het niet eens met je keuze om een grote reis te maken. 

 

Je kunt de verwachtingen van je omgeving niet veranderen, maar wel jouw reactie erop. 

 

Hoe communiceer je effectief en toch respectvol jouw waarden?

 

• Hou het bij jezelf: benoem waarom jij iets wil met woorden als ‘ik vind, voel, ervaar’.
• Houd je reactie kort en probeer niet teveel uit te leggen: dat kan de indruk geven dat je je verdedigt. Zeg bijvoorbeeld ‘Bedankt voor je advies, maar dat past niet bij me / ik vind x belangrijk’. Je kunt wel noemen wat je wilt bereiken met de verandering, deel je motivatie.
• Doe aan actief luisteren: luister aandachtig zonder oordeel. Erken daarna dat je het perspectief van de ander begrijpt en antwoord met een open vraag zoals ‘Wat vind je daarvan?’ of ‘Waarom denk je dat?’ .
• Benadruk wat er nog wel mogelijk is, wat je blijft doen of wat niet zal veranderen – zo leg je weer de focus op wat je verbindt met de ander.
• Wil je een persoonlijk gesprek aangaan? Vraag dan eerst of iemand tijd heeft om te praten en voer het gesprek op een later moment

 

Verwacht je een lastig gesprek? 💬 Hier vind je meer tips voor het voeren van een moeilijk gesprek

 

 

6. Zoek steun bij mensen die je accepteren

 

De belangrijkste stap als je echt langdurige verandering wilt maken is de steun van andere mensen. Zoek een vangnet op van mensen die je onvoorwaardelijk steunen – ook als jullie andere waarden hebben, zolang jullie elkaar maar accepteren. Bij hen kun je je hart luchten en je begrepen voelen. 

 

Paul geeft nog een extra tip: “Soms zijn de waarden die jij wilt naleven niet in lijn met de waarden van je directe omgeving. Het kan dan helpen om op zoek te gaan naar nieuwe vriendschappen, waarin begrip en motivatie om te doen wat jij waardevol vindt bovenaan staan.”

 

De eerste stappen richting een leven dat beter bij je past hoef je tenslotte niet alleen te zetten!

 

 

Blijf oefenen en vier je vooruitgang

 

Vergeet tot slot niet om klein te beginnen en regelmatig terug te blikken op hoe ver je al bent gekomen. Wees trots op elke stap die je zet in de richting van een leven dat past bij wat jij belangrijk vindt. 

 

En herinner jezelf eraan waarom je veranderingen wil maken: om uiteindelijk met een groter gevoel van richting en voldoening in het leven te staan.

 

🗺️
Op zoek naar professionele begeleiding bij het leven volgens je eigen waarden? Volg één van onze groepssessies over waarden of grenzen aangeven, of boek vrijblijvend een gesprek met een psycholoog.