Burn-out bij high-performers: zo herken en voorkom je het

12 apr ‘24

5 min

Werkprestaties

Redactie OpenUp

Gecontroleerd door psycholoog Eva Rüger

Stel je voor: je wint een taart-eetwedstrijd en als prijs krijg je nog meer taart. Zo kan het voelen om een high-performer te zijn: hard werken en als gevolg meer werk krijgen. Dat kan een mooie uitdaging zijn, maar het heeft ook een prijskaartje, want toppresteerders worstelen vaker met uitdagingen in mentaal welzijn (waaronder burn-out).

Wat kun je leidinggevende doen om burn-out bij high-performers te herkennen en te voorkomen? Deze vragen spelen in bijna iedere organisatie, maar in het bijzonder in de consultancy, advocatuur en de financiële sector. Wij geven er antwoord op.

Waarom komt burn-out vaker voor onder high-performers?

Eén op de vijf toppresteerders heeft te maken met uitdagingen op het gebied van mentaal welzijn (bron: Inc.). Is dat hun eigen schuld? Toppresteerders nemen toch zelf meer werk aan, jagen promoties na en werken vaker overuren?

Ja en nee.

Deels verklaren de werkgewoontes van toppresteerders waarom ze meer risico lopen op een uitdaging in hun mentaal welzijn. We zien bij OpenUp daarvoor vaak de volgende redenen:

Een triatlon volbrengen, een meesterwerk schilderen, de Mont Blanc beklimmen: toppresteerders op werk zijn vaak ook toppresteerders in hun privéleven. Rust is ondergeschikt.
Toppresteerders hebben vaker bewijsdrang. Tegenover zichzelf en tegenover anderen. Ze willen telkens weer een beetje beter worden.
Als je weet dat een klant duizenden euro’s per dag betaalt voor je diensten, dan voel je je minder geoorloofd om een off-day of zelfs off-week te hebben.

Maar ook bedrijfsgewoontes leggen – vaak onbewust – druk op het mentaal welzijn van toppresteerders (bron: HBR):

Toppresteerders krijgen lastigere projecten toegewezen
Van toppresteerders wordt verwacht dat ze junior of minder presterende collega’s ondersteunen
Toppresteerders worden vaker om hulp gevraagd voor zaken die buiten hun eigen werk vallen
In ‘top tier’ bedrijven geldt vaak een up-or-out systeem (je maakt promotie, of je wordt ontslagen) of strijden meerdere werknemers on dezelfde promotieplek
(Extreem) overwerk wordt als normaal onderdeel van de rol beschouwd, of zelfs toegejuicht
Er heerst een cultuur waarin het niet gebruikelijk of geaccepteerd is om openlijk over je gevoel te praten

Hoe herken je burn-out bij toppresteerders?

De eenvoudigste manier om mentale uitdagingen bij medewerkers te herkennen is natuurlijk als ze het je zelf vertellen. Een veilige werkcultuur waarin gevoelens openlijk besproken kunnen worden is daarom van het grootste belang. Daarover later meer.

Andere signalen van mentale uitdagingen of zelfs burn-out zijn:

Afwezig overkomen of weinig betrokkenheid tonen tijdens meetings en evenementen
Fysieke afwezigheid bij sociale activiteiten
Afname in productiviteit
Frequente ziekmeldingen
Een kort lontje, snel geïrriteerd raken
Slecht om kunnen gaan met feedback
Vergeetachtigheid en slordigheidsfouten
Klagen over moeheid, slechte nachtrust en pijn (bijvoorbeeld hoofdpijn, nekpijn en rugpijn)

Niet iedere manager is al getraind in het herkennen van signalen van een verlaagd mentaal welzijn. Dat is oké. Als je wilt, kun je daarvoor advies inwinnen bij onze psychologen.

Het is ook waardevol om ieder teamlid te leren om signalen van mentale uitdagingen te herkennen. Je bent niet altijd aanwezig, dus voor teamleden onderling is het vaak makkelijker bij elkaar een oogje in ’t zeil te houden.

👉 Lees verder: Zo herken je uitdagingen in mentaal welzijn op de werkvloer

Hoe help je toppresteerders om mentale uitdagingen en burn-out te voorkomen?

Het lastige is: als bovengenoemde signalen zich voordoen, is het eigenlijk al te laat. Het liefst wil je burn-out of andere worstelingen met mentaal welzijn zo vroeg mogelijk herkennen, zodat je ze kunt voorkomen. Dit zijn een aantal tips om preventief te werk te gaan:

1. Laat toppresteerders (af en toe) hun eigen projecten kiezen

Zo voorkom je dat de lastige projecten altijd naar de toppresteerders gaan. En kunnen toppresteerders kiezen voor een minder complex project als hun mentaal welzijn daarom vraagt.

💡 Meer weten? Volg onze cursus speciaal voor managers: Zo voorkom je burn-out in je team

2. Stimuleer openheid over gevoelens

Zorg ervoor dat openlijk praten over feedback, twijfels, overpeinzingen en zorgen onderdeel is van je werkcultuur. Deel in bijvoorbeeld nieuwsbrieven, podcasts of video’s wekelijks of maandelijks verhalen van collega’s en hun mentale uitdagingen. Laat zeker ook degenen op hogere posities aan bod komen: zij vervullen een voorbeeldfunctie.

Meer tips vind je onder andere in onze blog over hoe je een open en (mentaal) gezonde bedrijfscultuur creëert.

3. Maak wekelijkse ‘openheid en transparantie’-meetings onderdeel van de vaste routine

Bij managementconsultancy BCG vullen medewerkers wekelijks een survey in over hun gevoelens en energielevel. Deze worden vervolgens met het projectteam besproken. Wees strikt op het doel van deze meetings: het is niet de bedoeling werkinhoud te bespreken.

Laat periodiek een professional aansluiten. Iemand met kennis van bijvoorbeeld organisatiepsychologie. Heb je zo iemand intern? Fantastisch! Zo niet, dan hebben wij een buslading aan professionals klaarstaan om je te helpen.

4. Creëer goede secundaire arbeidsvoorwaarden voor mentaal welzijn

Wees genereus met vakantiedagen en periodiek langer (onbetaald) verlof. Bied daarnaast een serieus pakket aan extra voorwaarden. Zoals onbeperkt toegang tot de begeleide groepssessies en masterclasses – ook speciaal voor managers – via Spaces to OpenUp.

5. Voer een ‘no questions asked’-beleid als iemand een extra vrije dag nodig heeft

Als iemand aangeeft dat die zich onwel voelt, laat die dan gelijk stoppen met werken voor de dag, zonder een uitgebreide verantwoording te eisen. Spreek af de volgende dag verder te praten over wat er aan de hand is.

Wees vervolgens ook soepel met het geven van meer vrije dagen of van het switchen van project als de mentale staat van de werknemer daarom vraagt.

6. Maak (extreem) overwerken niet de norm

We horen nogal eens verhalen over teams die nachten doorhalen, die als stoere krijgers worden toegejuicht. Wat ons betreft is dit een no-go.

Natuurlijk, soms vergt een project een extra push richting de eindstreep. Maar wanneer lange werkdagen en het werken in weekenden standaard verwacht wordt, dan heb je een ideaal recept voor burnout.

7. Evalueer stressvolle elementen in de organisatie

Een up-or-outsysteem is een belangrijke succesfactor van hoog presterende bedrijven: alleen de beste werknemers blijven over. Maar het is ook een enorme stressfactor. Evenals het werken van overuren. Onderzoek – door middel van surveys of interviews – welke factoren werknemers als stressvol ervaren en onderzoek in hoeverre deze de organisatie nog dienen of juist tegenwerken.

Toppresteerders zijn van onschatbare waarde voor iedere organisatie. Laten we dat vooral zo houden, door hun mentaal welzijn gezond te houden.