Hou je hoofd in de gaten: Dit zijn de mentale kenmerken van te veel stress

De spice of life: zo wordt stress ook wel genoemd. Wanneer goed gedoseerd, biedt stress ons nét dat extra zetje om buiten onze comfortzone te opereren – en dat is reuze handig wanneer je nieuwe dingen wil uitproberen, een grote prestatie wil neerzetten of een spannende carrièremove wil maken. Is de stress die we ervaren te groot of te lang aanwezig? Dan raakt ons systeem overbelast.

 

Psycholoog Sarah Takens legt uit hoe je je hoofd goed in de gaten houdt én op tijd merkt dat het tijd is voor een stapje terug.

 

Hoe werkt stress?

 

‘Stress is een fysieke reactie die iedereen wel kent,  en die kan volgen op spannende gebeurtenissen of op het denken aan die gebeurtenissen. Een dreigend ontslag kan bijvoorbeeld stress veroorzaken, of op vakantie gaan en nog veel moeten regelen.

 

Dat stress-systeem van ons is trouwens al een oeroud fenomeen, bedoeld om ons lichaam in een opperste staat van paraatheid te brengen. In de oudheid was dat heel handig, omdat die vecht/vluchtreactie ons in staat stelde om snel in veiligheid te komen.

 

Dat is natuurlijk fijn en belangrijk wanneer er een beer op je afloopt, maar een stuk minder effectief wanneer er een deadline nadert. In onze moderne tijd – met alle communicatiemogelijkheden en werk- en prestatiedruk – is het voor veel  mensen dan ook best een uitdaging om die mentale alarmbellen alleen af te laten gaan als dat echt nodig is.’ 

 

Te veel stress? Dit doet je hoofd

 

‘Stress is niet altijd slecht. Er bestaat een heel stadium van spanning dat voorafgaat aan ‘slechte’  stress, waar helemaal geen alarmbellen voor nodig zijn. Dit stadium van spanning – ook wel de spice of life genoemd – stimuleert ons om sneller en efficiënter te reageren in uitdagende situaties – als je bijvoorbeeld iets moois wil neerzetten met collega’s, of indruk wil maken op iemand die je leuk vindt.

 

Houdt die spanning te lang aan, dan verliezen we de prettige effecten ervan. Je hoofd raakt dan uitgeput en de invloed van stress gaat tegen je werken: je merkt dat je flink gaat piekeren, dat je je somber, geprikkeld en onzeker voelt, en dat vergeetachtig en lusteloos bent.

 

Bij OpenUp zien we dat de combinatie van werk en coronamaatregelen op dit moment bij veel mensen voor te veel spanning zorgt. Denk aan het risico om je baan te verliezen. Of het niet te redden met een geslonken inkomen. Ook werkdagen waarop kinderen tegelijkertijd thuisonderwijs moeten krijgen, dragen bij aan stress. En dit tegen de constante achtergrond van het risico op besmetting – bij jezelf of bij een kwetsbare naaste. Helemaal niet gek dat dit momenteel in veel werksituaties stress veroorzaakt.’

 

Ook interessant: Zo zet je stress en angsten om in iets positiefs

 

Mentale stress te lijf in 6 stappen

 

Scoor jij hoog op de lijst van mentale stress-symptomen? Dan is het goed om daar aandacht voor te hebben. Zó ga je de stressklachten in je hoofd te lijf.  

 

1. Wees micro-ambitieus

 

Stel je doelen per week en wees niet te veeleisend. Het hoeft niet allemaal nu, en het moet wel realistisch en leefbaar blijven. Bedenk wat je op korte termijn kan bereiken en wees tevreden als dat lukt.  

 

2. Bespreek je gedachten

 

Het kan erg helpend zijn om je gevoelens en gedachten te delen. Zoek je begrip en wil je een keer lekker klagen? Kies dan iemand uit die op jou lijkt en je goed begrijpt. Zoek je relativering en een frisse blik? Kies dan die persoon die de zaken vaak zo verfrissend anders aanpakt dan jij.   

 

3. Wat valt binnen jouw cirkel van invloed en betrokkenheid?

 

Jouw cirkel van betrokkenheid omvat alles waar je tijd en aandacht aan geeft. Stel dat je veel corona-angst hebt, dan zit in jouw cirkel van betrokkenheid dat je de site van het RIVM vaak bezoekt en veel naar het nieuws kijkt. Dingen die je niet kunt beïnvloeden vormen een energielek.

 

Je kunt je bijvoorbeeld erg druk maken over de stijgende besmettingsgraad, maar je hebt er zelf geen invloed op. In jouw cirkel van invloed bevinden zich de zaken waar je wél invloed op kunt uitoefenen. Zo kun je bijvoorbeeld minder sociale media gebruiken en positieve gedachten voeden. Maak een overzicht voor jezelf en onderzoek wat er buiten je cirkel van invloed valt, en wat daarbinnen – en focus  je op dat laatste.

 

Ook interessant: Wanneer neem je een mental health day (en hoe doe je dat?)

 

4. Verander je gedachten over stress

 

Soms maken je denkbeelden over wat er gebeurt meer indruk dan datgene wat er gebeurt. Focus je dus meer op de feitelijke omstandigheden, en wat minder op wat jij ervan vindt. Neem je eigen stress verhogende opvattingen goed onder de loep en neem ze niet altijd te serieus.  

 

5. Gebruik het G-schema

 

Stel een G-schema op dat bestaat uit de 5 G’s: gebeurtenis (je hebt je baas iets gemaild, en je krijgt niet direct een reactie), gedachten (het zal wel heel slecht zijn wat ik heb gedaan, ik ga failliet), gevoelens (angst, onzekerheid), gedrag (bevriezen) en gevolg (je voelt je rot en onzeker).

 

Je noteert alles en focust je op de gedachten: wat leveren die me op en kan ik ze vervangen door helpende gedachten? Die zou bijvoorbeeld kunnen zijn: mijn baas is gewoon druk. Vervolgens neem je deze helpende gedachten het schema mee in, waardoor het gevoel verandert en ook de stress vermindert. Je stuurt jezelf dus als het ware naar minder stressvolle gedachten.

 

Meer tips? Deze 5 oefeningen doet een psycholoog om stress te verminderen 

 

6. Ontdek patronen

 

Probeer meer inzicht te krijgen in wat bij jou stress oplevert: zijn er patronen zichtbaar? Waar krijg ik stress van en waarom is dat? Hou eens een dagboek bij – is er een rode draad te zien? Als je weet waar het vandaan komt, kun je dat patroon proberen uit te dagen. 

 

Wil je eens persoonlijk sparren met een psycholoog over hoe jij grenzen kunt stellen? Boek nu vrijblijvend een consult met één van onze psychologen.

 

Dit wil je misschien ook lezen: 16 situaties waarin een gesprek met een psycholoog je verder helpt