Hoe ga je om met je innerlijke criticus?

 

Zit jouw innerlijke criticus jou in de weg om prettig en vrij te leven? Dan is het belangrijk dat je hem gaat herkennen en op een constructieve manier in gesprek met hem leert gaan. Want door dat te doen, kan hij niet tegen, maar juist vóór je gaan werken.

 

Iedereen heeft een innerlijke criticus

 

Je innerlijke criticus kan voor veel onrust zorgen. Als hij te vaak de boventoon voert, kan hij je zelfs tegenhouden in je persoonlijke ontwikkeling en de dromen die je najaagt. 

 

Iedereen heeft een innerlijke criticus, ook al is hij niet voor iedereen problematisch. Wel is het zo dat bij bijna elke vorm van mentale klachten de innerlijke criticus duidelijk aanwezig is. 

 

Denk bijvoorbeeld aan een burn-out: mensen die hiermee te maken krijgen zijn erg kritisch op zichzelf, leggen de lat hoog en schieten – voor hun gevoel – altijd tekort. Perfectionisme en de innerlijke criticus gaan dan ook hand in hand. 

 

👀 Onszelf vergelijken met anderen: waarom doen we het en wat kunnen we anders doen?

 

Innerlijke criticus dient een doel

 

Het kan knap lastig leven zijn met een stem in je hoofd die je continu vertelt wat er niet goed is. Maar je hebt je innerlijke criticus wel degelijk nodig. Hij stimuleert je om jezelf te ontwikkelen, verbeteren of corrigeren. Hij kan je bovendien behoeden voor gevaar of gedrag waarmee je in de problemen komt. 

 

Je innerlijke criticus stamt al uit je kindertijd en is in de eerste plaats ontstaan als zelfbeschermingsmechanisme om je te behoeden voor teleurstelling, verdriet en afwijzing. 

 

Hij leerde je te doen wat je ‘moest’ doen en wat correct gedrag was volgens de normen van je ouders of de groep waar je toe behoorde, zodat je niet afgewezen of verstoten zou worden. 

 

Een overactieve innerlijke criticus

 

Inmiddels ben je volwassen en heb je deze kritische ‘leraar’ niet altijd meer nodig. De stimulans die hij kan geven is op momenten erg nuttig, maar als jouw innerlijke criticus de overhand neemt, kan hij je leven flink belemmeren. 

 

Een altijd aanwezige kritische stem in je hoofd vreet energie en kan tot veel onzekerheid, frustratie, stress en andere negatieve emoties leiden. 

 

Ook al is zijn manier van communiceren niet altijd even handig en bevorderlijk voor je zelfvertrouwen, onthoud dat je innerlijke criticus altijd het beste met je voor heeft. 

 

Wanneer hij blijft mopperen en afkeuren is het logisch dat je hem het liefst wilt wegduwen of bevechten, maar bedenk dat dit alleen maar averechts werkt en dit de kritiek die je op jezelf levert alleen maar groter maakt. 

 

De kunst zit hem juist in het leren luisteren en in gesprek gaan met jouw innerlijke stem, zodat hij zachter voor je wordt en als een positieve coach kan werken.  

 

Van zelfkritiek naar zelfcompassie: 4 tips

 

Vriendschap sluiten met de kritische stem in jouw hoofd, hoe doe je dat? 

 

1. Word je bewust en observeer je innerlijke criticus

 

Stap één is het bewust worden van de kritische stem in je hoofd. Stel je op als welwillende onderzoeker en observeer jouw gedachten en patronen. Pak een notitieboek en schrijf dagelijks op hoe je over jezelf denkt en welke negatieve gedachten over jezelf je ziet oppoppen tijdens verschillende situaties. 

 

Het observeren van jouw innerlijke criticus kan best confronterend zijn, zeker in het begin. Bedenk je telkens dat het ‘slechts’ een stem in je hoofd is, het is niet wie jíj bent. 

 

Het kan helpen je criticus een naam te geven en te benoemen, elke keer dat je hem herkent: “Ah kijk, daar heb je Miep Kritiek weer”. Zo kun je steeds meer zicht krijgen op, orde scheppen in en ook meer afstand nemen van al het gekrioel in je hoofd, waardoor je criticus uiteindelijk aan kracht verliest. 

 

👉 Ook lezen: Imposter Syndrome: zo voorkom je dat gevoel dat je niet goed genoeg bent

 

2. Ga in gesprek en ondervraag jouw stem

 

Heb je de afwijzende of belemmerende woorden die je intern over jezelf uitspreekt in kaart gebracht? Dan is het tijd met jouw stem in gesprek te gaan. 

 

Jouw innerlijke criticus heeft het beste met je voor, ondervraag hem dan ook met een liefdevolle houding. Wat komt hij jou precies vertellen? Waarover is hij zo bezorgd? 

 

Vraag je ook af of het eigenlijk wel wáár is wat de stem je vertelt. Moet je hem geloven? Wanneer je jouw innerlijke criticus gaat ondervragen, zal je inzien dat de werkelijkheid vaak anders is dan je denkt. 

 

Een mooie methode om je innerlijke criticus te ontmantelen is via ‘The Work’, van de Amerikaanse spreker en auteur Byron Katie. Door jezelf een viertal vragen te stellen gaat de negatieve lading van de innerlijke criticus af en kun je de wereld met andere ogen bekijken.

 

 

3. Kies voor helpende gedachten

 

Kun je de negatieve overtuigingen en gedachten die je jezelf vertelt vervangen door helpende gedachten, zoals ‘ik ben goed zoals ik ben’, ‘ik hoef het niet perfect te doen’, of ‘het is ok om het soms even niet te weten’? Jouw criticus krijgt zo steeds meer vertrouwen in je waardoor de stem over tijd milder wordt.

 

Een fijne ‘truc’ is om te bedenken wat je tegen een goede vriend zou zeggen. Ben je bijvoorbeeld aan het mopperen op jezelf omdat je te laat bent op een werkafspraak, zeg dan niet: ‘Hoe kun je dat nu maken, je bent een slecht persoon!’, maar eerder: ‘Ik weet dat je je best hebt gedaan om die afspraak te redden, maar het is simpelweg niet gelukt. Kan de beste overkomen, toch? Die andere persoon vind het heus niet erg om vijf minuten te wachten.’

 

Merk je dat het niet altijd even makkelijk is om je gedachten om te buigen? Het helpt ook om je gedachten minder serieus te nemen. Denk: ‘oh daar heb je die zelfkritische gedachte weer. Dat is oké, maar ik laat me er niet door leiden’ en probeer zo afstand te nemen van je kritische stem.

 

4. Bedank jouw criticus

 

Je weet inmiddels dat jouw innerlijke criticus het beste met je voorheeft en ooit is ontstaan om jou te beschermen. Eigenlijk kan je hem zien als een klein bang kind dat je met je meedraagt in je hoofd. Hij is simpelweg bezorgd, hiervoor mag je hem dankbaar zijn. 

 

Bovendien kan je innerlijke criticus je ook wat leren. Op welke punten in je leven mag je milder voor jezelf leren zijn? En waar mag er wel een en ander veranderen? 

 

Door je niet aangevallen te voelen door de stem, maar met dankbaarheid te kijken naar de boodschappen die je eruit kunt halen, leer je jezelf steeds beter kennen en kun je jezelf gaandeweg beter ontwikkelen en ontplooien. 

 

Omarm je innerlijke criticus

 

Wanneer je meer begrip krijgt over jouw innerlijk criticus en met meer compassie naar de stem in je hoofd kunt gaan kijken, zorgt dit voor meer rust, voldoening en acceptatie in je leven. Je gaat je vrijer voelen om te zijn wie je bent en te doen waar je goed in bent. 

 

Kom je er alleen niet uit en kan je meer hulp gebruiken? Plan dan een gesprek met een van onze psychologen.

 

✨ Ook interessant: Waarom negatieve gevoelens en gedachten ook goed voor je zijn