Waarom vertonen we uitstelgedrag (en hoe kom je ervanaf)?

8 aug ‘22

4 min

Leefstijl

Redactie OpenUp

Gecontroleerd door psycholoog Madelief Falkmann

Vrijwel iedereen (95 procent) heeft wel eens last van uitstelgedrag. Maar wat als je dingen voor je uit blijft schuiven en dit je leven gaat belemmeren? ‘Gewoon beginnen’ is een advies waar een chronische uitsteller vaak niets mee kan. Waarom werkt dat niet, en wat helpt wel?

Uitstelgedrag is menselijk

Je zit al weken tegen die ene taak aan te hikken. Mañana, mañana… Morgen weer een dag, toch? Een keer iets voor je uitschuiven is niemand vreemd, uitstelgedrag is volkomen menselijk.

Bovendien is af en toe de boel de boel laten helemaal zo erg nog niet. Echter, twintig procent van de mensen vertoont chronisch uitstelgedrag, ook wel: procrastinatie genoemd. Afgeleid van het Latijnse werkwoord procrastinare dat ’tot morgen opschuiven’ betekent.

Wanneer je last hebt van chronisch uitstelgedrag is het belangrijk om dit onder de loep te nemen. Het raakt alle vlakken in je leven en kan zorgen voor gevoelens van stress, schuld, falen, angst en depressiviteit. Ook kan het invloed hebben op de relaties met de mensen om je heen.

Waarom stellen we uit?

Psychologisch onderzoek laat zien dat chronische uitstellers bepaalde karaktertrekken gemeen hebben, en dat het niet ‘slechts’ een kwestie is van luiheid of slecht timemanagement. Daarom is ‘gewoon doen’ ook makkelijker gezegd dan gedaan. Was het maar zo simpel.

Met name impulsiviteit blijkt sterk gelinkt aan uitstelgedrag. Wanneer je een impulsief persoon bent, heb je moeite met plannen. En áls het je dan al is gelukt aan een taak te beginnen, raak je snel afgeleid. De aandacht voor de to-do-list schuift dan al snel naar de achtergrond.

Tip: Prof. dr. Piers Steel is ’s werelds meest toonaangevende onderzoeker op het gebied van motivatie en uitstelgedrag. In zijn boek, met de toepasselijke titel ‘Uitstelgedrag’, laat hij, aan de hand van vele voorbeelden van menselijk gedrag, een zelftest en praktische tips, zien hoe uitstelgedrag werkt, welke rol impulsiviteit speelt, en hoe je beter met procrastinatie om kunt gaan

Daarnaast spelen perfectionisme en faalangst een grote rol. Wanneer je de lat extreem hoog voor jezelf legt of angst hebt om fouten te maken of te falen, kan dit een grote drempel opwerpen om ergens aan te beginnen.

Zolang je er niet aan bent begonnen, word je er immers ook niet op beoordeeld of afgewezen en kan er niks ‘mis’ gaan. Omgekeerd kan juist de angst voor succes ook een rol spelen, want: wat als het wél lukt? Wat dan?

👉 Imposter Syndrome: zo voorkom je dat gevoel dat je niet goed genoeg bent

Waarom time-management alleen niet werkt

Wanneer je op zoek gaat naar oplossingen voor uitstelgedrag, kom je al snel uit bij tips gericht op de praktische aanpak: het maken van strakke to-do-lists, je afsluiten voor alle afleidingen van buitenaf, je taken in kleine brokjes opdelen, zorgen dat je goed uitgerust bent voordat je ergens aan begint en jezelf belonen wanneer je een taak hebt afgerond.

Nuttige tips, maar toch is raadzaam om jouw uitstelgedrag op een niveau dieper te bekijken zodat je het daadwerkelijk bij de wortels kunt aanpakken.

Als benoemd spelen impulsiviteit, angst en perfectionisme een grote rol. Je hebt dan ook – zeker op lange termijn – meer baat bij het reguleren van emoties als frustratie, onzekerheid en twijfel, dan bij goed time-management alleen.

Uitstelgedrag overwinnen

Stap één bij het overwinnen van uitstelgedrag, is bewustwording. Je wilt of moet iets doen, maar komt niet in beweging: waar ervaar je de weerstand? Wat gebeurt er in je lijf, wat voel je hierbij?

De volgende stap is op zoek gaan naar de oorzaak van de weerstand die je ervaart. Wat houdt je precies tegen? Is het een gebrek aan zelfvertrouwen of een bepaalde angst die je ervaart? Kijk dan of je hier hulp bij kunt krijgen door je te verdiepen in de materie, een cursus te doen of erover te praten met een professional die je inzichten, tips en handvatten kan bieden.

Motivatie en uitstelgedrag

Het kan uiteraard ook zijn dat je ‘simpelweg’ een gebrek aan motivatie bij jezelf bespeurt, omdat je de taak niet genoeg waardeert of er geen energie uit haalt. In dat geval kan je je afvragen waarom deze taak überhaupt op jouw to-do-list staat. Is het iets wat je écht moet doen?

Kan je jouw weerstand of frustratie in dat geval ombuigen tot iets positiefs: wat is het voordeel van het afronden van die taak, wie maak je er allemaal blij mee en hoe voelt dat voor je?

Is de taak niet iets is wat jij ‘moet’ doen? Neem jezelf voor om in de toekomst vaker nee te zeggen. Nee zeggen tegen een ander is vaak ja zeggen tegen jezelf.

💡 Motivatie kwijt? Zo blijf je geïnspireerd en geprikkeld op werk

Leefstijl