Dit verandert er in je lijf als je zwanger bent (en erna)

1. Het eerste trimester

De eerste drie maanden gaat je lijf door de grootste veranderingen heen. Het zwangerschapshormoon (ook wel hCG) zet je lichaam in de ‘zwangerschapstand’. Het zorgt ervoor dat de eierstokken pauzeren met het rijpen van nieuwe eicellen en dat het kleine hoopje cellen waaruit je baby nu bestaat in de baarmoeder blijft. En die zwangerschapsmisselijkheid? Ook die wordt veroorzaakt door het hCG-hormoon.

🤰🏻 Wat kun je merken?

Er gaat meer bloed door je nieren heen, om extra afvalstoffen af te voeren. Samen met de groeiende baarmoeder die op je blaas kan drukken, maakt dit dat je vaker moet plassen. Tip: zet een po of maatbeker naast je bed. Dan hoef je ‘s nachts niet naar de wc te lopen en slaap je daarna weer sneller in, zodat je uitgeruster wakker wordt. 

Ook je borsten veranderen. Ze kunnen in korte tijd in omvang toenemen en voelen misschien gespannen. Gemiddeld groeien borsten tijdens de zwangerschap zo’n één tot twee cupmaten. Je melkklieren worden klaargemaakt voor het produceren van melk door het hormoon prolactine. 

Je tepelhoven en tepels groeien mee, zodat je kindje meer grip heeft op de tepel. Ze kunnen ook donkerder van kleur worden, zodat je huid beter zichtbaar is voor je kindje én steviger is (en dus beter beschermd tegen het krachtige zuigen tijdens borstvoeding).

2. Het tweede trimester

In je lichaam moet letterlijk plaatsgemaakt worden voor je kindje. Dat is waar het hormoon progesteron om de hoek komt kijken – ook wel ‘de verslapper’ genoemd. Samen met het hormoon relaxine zorgt progesteron ervoor dat spanning in je lijf op meerdere niveaus daalt.

🤰🏽 Wat kun je merken?

Alles gaat wat losser zitten, zoals je huid, de baarmoeder, je bloedvaten, je gewrichten en je onwillekeurige spieren (in je darmen, aan de onderkant van je slokdarm). 

Die verslapping van je lichaam kan ook voor ongemakken zorgen, zoals verstopping, spataderen, het vasthouden van vocht, brandend maagzuur en bekkenpijn. Het helpt dan om je voeding aan te passen. Eet vezelrijk (veel groente en fruit!) en drink voldoende vocht, beweeg regelmatig en ga bij aandrang meteen naar de wc. 

Daarnaast stimuleert progesteron de doorbloeding en zorgt het ervoor dat je baarmoeder groeit om optimaal ruimte te maken voor je baby. De stimulering van doorbloeding en de verwijding van bloedvaten zorgen ervoor dat je het sneller warm hebt, makkelijker blosjes op je wangen krijgt en meer vaginale afscheiding hebt. 

🩸 Je bloedvolume stijgt

Omdat je je bloed nu wilt delen met de groeiende foetus, stijgt jouw bloedvolume met 40 tot 50 procent. Op deze manier behoud je de juiste bloeddruk. Ook bouw je alvast een reserve op voor het bloed dat je straks tijdens de bevalling verliest.

In tegenstelling tot je toenemende bloedvolume, stijgt het aantal rode bloedcellen slechts met 20 tot 30 procent. Je kunt dus zeggen dat je bloed wordt verdund. Bij sommige vrouwen kan er daarom bloedarmoede (ook wel ‘verdunnings-bloedarmoede’) ontstaan.

3. Het derde trimester

Jouw hart pompt nu voor twee. Het bloedvolume dat jouw hart per minuut door je lichaam pompt, stijgt met circa 40 procent. Je kan merken dat je hart steviger en sneller klopt (±15 slagen per minuut meer). Geen zorgen, na je bevalling keert dit weer terug naar jouw ‘normaal’.

De placenta maakt het hormoon humaan placentaal lactogeen (hPL) aan. Dat stimuleert je vetverbranding, zodat jij meer energie uit vetten haalt en er genoeg suikers en eiwitten overblijven voor je kindje.

🤰 Wat kun je merken?

Tijdens de zwangerschap kan je lichaam anders reageren op insuline, wat het risico op zwangerschapsdiabetes verhoogt. Als je al voor de zwangerschap een verminderde gevoeligheid voor insuline had, door bijvoorbeeld je leefstijl of genetische factoren, dan is het belangrijk extra alert te zijn. Belangrijk om te weten is dat het aannemen van ongezonde gewoontes tijdens de zwangerschap dit risico verder kan verhogen.

Gelukkig verdwijnt zwangerschapsdiabetes meestal na de bevalling, maar het geeft wel een indicatie dat je in de toekomst een hogere kans hebt op diabetes. Het is dus belangrijk om bewust te zijn van deze risico’s, zodat je gezonde keuzes kunt maken voor jou en je baby.

Belasting voor de rug

Door je grote buik kun je een beetje naar achteren gaan lopen, waardoor de rug op een andere manier wordt belast. Geeft dit klachten? Probeer de volgende tips of bezoek een fysiotherapeut.

1. Let op je houding

 • Ga rustig staan en zet je voeten op heupbreedte.

 • Verdeel je gewicht over beide voeten. Beweeg wellicht een paar keer heen en weer om goed te voelen waar je je gewicht laat leunen.

 • Houd je knieën licht gebogen. 

 • Kantel nu je bekken tot een neutrale houding van de onderrug. 

 • Laat je armen ontspannen hangen. Draai met je schouders een paar rondjes. Uiteindelijk mogen je schouders laag en een beetje naar achteren hangen. 

2. Blijf actief

Door je groeiende buik komt er meer spanning op je rugspieren te staan en worden je buikspieren juist opgerekt. Er ontstaat een onbalans tussen buik- en rugspieren. 

Verzorg daarom je buik-, bekkenbodem- en rugspieren tijdens je zwangerschap. Vooral tijdens de eerste twee semesters wat betreft buikspieren en tijdens het derde semester wat betreft bekkenbodem en rugspieren:

 • Doe ontspannende oefeningen, zoals bekkenkantelingen op een zitbal (voor- en achterwaarts, zijwaarts, rondjes draaien). 

 • Draag stevige, comfortabele schoenen.

 • Kom bij het opstaan vanuit liggen eerst op je zij, en gebruik vervolgens je handen om jezelf op te duwen.

 • Til vanuit je knieën.

Een zwangerschapsfysiotherapeut en/of een zwangerschapstrainer (pre-/postnataal-trainer) kunnen verder helpen met gerichte, passende oefeningen voor jou.

Je brein tijdens en na de zwangerschap

Tijdens de zwangerschap verandert de structuur van je hersenen, vooral in gebieden met sociale functies. Een natuurlijk en bijzonder proces, allemaal om je klaar te maken voor het ouderschap! De veranderingen blijven bestaan tot ten minste 2 jaar na de geboorte. 

1. Je emotionele intelligentie versterkt

Op hersenscans is te zien dat sommige gebieden voor emotieverwerking veranderen, zoals de amygdala. Het blijkt bijvoorbeeld dat je sneller emoties van gezichten leest, wat bijdraagt aan de hechting met je baby. 

Ook detecteer je gevaar beter en versterken je zintuigen, zoals je reukvermogen. Allemaal om de baby beter te kunnen beschermen.

2. De langzame golven domineren

Bovendien veranderen de golven die dominant zijn in je brein. Je hersenen kunnen snel en langzaam gaan: dat wordt gemeten aan de hand van hersengolven. De snelle golven (ook wel de bèta-golven genoemd) zijn fantastisch om te organiseren en te analyseren vanuit je hoofd. 

Maar misschien ben je wel bekend met the mom brain: sommige onderzoeken tonen namelijk aan dat het brein van zwangeren zich vaker in de langzamere golven bevindt (de alfa-golven). Dit zijn de golven voor het voelen en die actief zijn wanneer je ontspannen bent of dagdroomt.

 • Je bent wellicht vergeetachtiger of je hebt moeite om je te concentreren. 

 • Er is meer ruimte voor de input van je zintuigen en veel vrouwen voelen zich meer verbonden met hun lichaam. Ook kan je intuïtie versterken.

 • Misschien merk je dat je je makkelijker kunt uiten met creatieve activiteiten, zoals kunst maken of schrijven.

Na de zwangerschap: post-partum

Post-partum is de periode na je bevalling – ook wel bekend als de kraamtijd (6 weken) of tijd voor ontzwangeren (grofweg 9 maanden). Soms gaat deze fase van een leien dakje, soms zijn er wat meer hobbels op de weg. Hoe komt dit? 

Je gaat door één van de grootste hormoonwisselingen heen die je als mens kunt doormaken. Samen met de verstoring van je dag- en nachtritme en de verandering van vrouw* naar ouder, kan dat de kraamtijd een intense periode maken. Bijzonder, maar intens.

👩🏽‍🍼 Wat kun je merken?

Er kan zich van alles afspelen in deze periode. Misschien heb je een zware bevalling gehad, heb je weinig sociale steun of stel je hoge eisen aan jezelf. Ook kan het zijn dat je bepaalde voedingstekorten hebt opgelopen, omdat tijdens de zwangerschap en/of tijdens de borstvoeding veel nutriënten worden doorgeven aan de baby. 

Dat kan ongemakken met zich meebrengen, zoals vermoeidheid, vergeetachtigheid, een opgejaagd gevoel en snel overprikkeld raken. Misschien voel je je in je nieuwe rol onzeker, gefrustreerd of juist schuldig.

Wat kun je doen?

Het helpt om voldoende rust en slaap te (kunnen) nemen en te zorgen voor warm en voedzaam eten, sociale steun en ruimte voor je emoties. En hadden we al gezegd dat je rust wilt nemen? De transitie naar het ouderschap kan allerlei gevoelens oproepen en dat is oké. Geef je gevoelens de ruimte en jezelf de rust en tijd die je nodig hebt.

👉 Wil je jouw situatie bespreken met één van onze lifestyle-experts, waaronder deskundigen op het gebied van vrouwelijke gezondheid? Boek een 1-op-1 sessie

Aan de basis van onze blogs staan medische bronnen en wetenschappelijk onderzoek, ook als we die hier niet allemaal citeren. Onze redactie  en lifestyle-experts doen voor het schrijven uitgebreid bronnenonderzoek. Wil je meer weten over onze bronnen? Neem gerust contact met ons op.