Hoe word je beter in het stellen van grenzen? 5 tips

Waarom kost het zoveel moeite om je grenzen aan te geven? Je weet vaak precies wanneer een ander (of jijzelf) over jouw grenzen heen gaat, maar toch houdt iets je tegen om je gevoel te uiten. Terwijl het stellen van grenzen alleen maar ten goede komt aan de relatie met jezelf en anderen, zowel op werk als privé. Dit artikel geeft praktische tips waarmee je beter voor jezelf op leert komen, door duidelijk jouw grenzen te stellen. 

 

Grenzen stellen, wat houdt dat in?

Voor de een is het makkelijker dan voor de ander, maar we hebben er allemaal mee te maken: grenzen stellen. Er wordt continu een beroep op je gedaan, zowel op werk als privé. Je manager, je collega’s, je familie, je klanten: ze trekken aan je mouw en je hebt maar een beperkte hoeveelheid tijd en energie om te geven. Het is simpelweg onmogelijk om overal op in te gaan en soms voelt iets ook gewoon niet goed voor jou.

 

Grenzen stellen, wat houdt dit in? Volgens OpenUp-psycholoog Jan Helder is grenzen stellen een vorm van goed voor jezelf zorgen. “Door het stellen van grenzen geef je eerlijk aan een ander aan wanneer je ergens wel of niet tijd en energie in kunt steken. Hiermee bewijs je jezelf een dienst.”

 

Waarom is het moeilijk om grenzen aan te geven?

 

Het blijkt voor veel mensen knap lastig om grenzen te stellen, maar waarom is dat zo? Jan ziet als verklaring vooral dat we het graag goed willen doen voor de ander. “Je hebt hart voor de zaak of je familie en voelt je verantwoordelijk. Het is een veelvoorkomende gedachte dat door jouw wensen uit te spreken en aan te geven waar jouw grens ligt, je tekort zou schieten, inlevert op het resultaat dat je kan behalen of iemand teleurstelt.”

 

Hoeveel moeite je hebt met het stellen van grenzen, heeft ook te maken met hoe betrokken je je voelt bij de mensen in kwestie en de impact die het stellen van jouw grenzen heeft. Jan legt uit: “Je kunt je bijvoorbeeld minder bezwaard voelen bij ‘nee’ zeggen tegen een collega dan tegen je partner, omdat je minder effect ziet of voelt van wat je doet.”

“Omgekeerd is dit trouwens ook waar”, vult hij aan. “Wanneer je het vertrouwen hebt dat je in de relatie met je partner elkaar toch weer terug zal vinden, wat je ook zegt, zal het wellicht juist makkelijker zijn om duidelijk je grenzen aan te geven. In een werkrelatie heb je die onvoorwaardelijkheid minder en kan je geneigd zijn je juist meer in te houden bij het aangeven van wat belangrijk is voor jou.”

Waarom is het zo belangrijk om je grenzen te stellen?

 

Het niet stellen van grenzen komt met gevolgen, zowel op de korte als de langere termijn. Het is goed hierbij stil te staan: wat zijn voor jou de positieve gevolgen van het aangeven van je grenzen? Maar ook: wat gebeurt er met je wanneer je niet jouw grenzen stelt?

 

De positieve gevolgen van het aangeven van jouw grenzen kunnen direct merkbaar zijn, legt Jan uit. “Simpel gezegd: als je ergens nee op zegt, maakt dat tijd en ruimte vrij voor een ja op iets anders. Zo kan een nee op overwerken, een ja zijn tegen een film op de bank met je partner. Door je grenzen aan te geven kan je direct meer ruimte, rust en vooral ook tijd terugwinnen.”

 

Het is daarnaast ook goed om na te denken over de gevolgen voor jou wanneer je géén grenzen stelt. “Je kunt stressklachten gaan ontwikkelen, zoals een gespannen lijf, een kort lontje of last van je ademhaling. Op langere termijn is het niet stellen van je grenzen een van de grootste factoren voor het ontwikkelen van een burn-out.”

“Wanneer je voor jezelf de afweging gaat maken of je wel of geen grenzen wilt stellen, begin dan met de focus op de voordelen, op zowel korte als langere termijn”, adviseert Jan. “De directe ‘nadelen’ die je ervaart, doordat het wellicht erg spannend is om je uit te spreken, neem je zo meer voor lief. Begin met het einde in zicht en beeld je in wat het je op lange termijn oplevert. Misschien krijg je eindelijk tijd om die ene hobby op te pakken, hoe fijn zou dat voelen?” 

Hoe word je beter in het stellen van grenzen?

 

Beter worden in het aangeven van jouw grenzen betekent dat je meer gaat leven volgens jouw waarden en beter leert zorgen voor jezelf. Het is een skill die je kunt trainen en al klinkt het cliché: oefening baart kunst. De vraag is: waar begin je? OpenUp-psycholoog Jan Helder geeft een vijftal praktische tips, als een stappenplan richting het beter stellen van jouw grenzen.

Stap 1: Wat is je motivatie? Breng jouw waarden in kaart.

 

Het begint allemaal met jezelf de vraag te stellen: ‘wat vind ik belangrijk in mijn leven?’. ‘Waar wil ik graag meer van zien, hoe wil ik invulling geven aan mijn dagen en hoe wil ik me voelen?’. Vind je bijvoorbeeld persoonlijke groei belangrijk, creativiteit, vriendschap, verbinding of vrijheid? 

 

Stel dat je waarde hecht aan veel plezier hebben in je leven en je merkt dat dit niet (meer) goed lukt, is dit natuurlijk zorgelijk, maar het helpt je om na te denken over hoe je het plezier weer kunt terugbrengen. Zo krijg je meer zicht op waar je je grenzen beter mag gaan aangeven, om zo meer volgens jouw waarden te kunnen gaan leven. 

Als jij jouw waarden helder hebt, wordt het ook makkelijk om keuzes te maken en grenzen aan te geven waar dit nodig is. Je weet immers wat belangrijk is voor jou, dit geeft de motivatie om te leven op een manier die bij jou past. En daar hoort het duidelijk aangeven van jouw grenzen ook bij.

Stap 2: Welke belemmerende gedachten heb je? Buig ze om.

 

Wanneer je jouw waarden en je motivatie hebt gevonden, is het een goed idee jouw gedachten onder de loep te nemen. Het eerste wat je brein namelijk geneigd is te zeggen, is: ‘ja, maar…!’. ‘Wie moet anders dat project oppakken?’, ‘Wat zullen anderen wel niet van me denken als ik me uitspreek?’. ‘Ik kan het toch niet maken om nee te zeggen?’. 

 

Dit zijn allemaal aannames, belemmerende gedachten en die gaan je niet helpen. Vaak neem je de beslissing om iets wel of niet te doen zo snel, dat er geen ruimte is om bewust stil te staan bij de gedachten die je keuzes sturen. Een simpele tip die je hierbij kan helpen, is door te zeggen: ‘Ik kom hier over vijf minuten op terug’. Zo geef je jezelf de ruimte om te voelen wat voor jou belangrijk is en kan je je keuze beter baseren op jouw waarden. 

 

Wat ook nuttig is, is jouw gedachten proberen om te buigen. Vind je het spannend om je grenzen aan te geven en denk je: ‘Ik kan het niet?’. Probeer deze overtuiging dan te herzien, door te denken: ‘Ik kan het wel, maar ik vind het erg spannend, maar die spanning die ik voel, die kan ik aan.’ Zo ben je ook meteen een stuk milder voor jezelf. 

 

Stap 3: kies je startpunt en neem kleine stapjes vooruit

Grenzen aangeven is niet iets wat je met een knip in de vingers ineens op alle vlakken in je leven kunt toepassen. Was het maar waar. Het gaat met veel oefenen en in kleine stappen, gun jezelf dan ook de tijd en ruimte om te veranderen.

Ga, als vertrekpunt, voor jezelf na waar je het meest bij geholpen zou zijn. Bepaal welke waarde voor jou het belangrijkst is, en kijk op dit vlak waar je beter grenzen kunt gaan stellen. Vervolgens is het uiteraard een kwestie van doen. Door te doen, kun je positief bewijs gaan creëren. Want vaak blijkt dat het aangeven van jouw grenzen en het uitspreken van jouw wensen erg meevalt. 

 

Je zult bovendien gaan merken dat je in veel gevallen juist een betere relatie krijgt met je baas, familie of partner, door het aangeven van jouw grenzen. Vaak doen we dingen omdat we denken dat het moet of zo hoort, terwijl we eigenlijk weten dat we over onze grenzen heen gaan. Door uit te spreken waar jouw limieten zitten, kunnen anderen meer begrip krijgen van wie jij bent. Deze authenticiteit spreekt mensen aan, omdat ze zo weten waar jij voor staat en wat ze aan jou hebben. 

 

Stap 4: Blijf bij jezelf

Een goede relatie met jezelf zorgt ervoor dat je het jezelf gunt om te leven volgens jouw waarden. Hierbij is het ook belangrijk dat je aandacht blijft besteden aan een goede relatie met de mensen om je heen. 

 

Het gaat bij het aangeven van grenzen om het voeren van een harmonieus gesprek, waarin je allebei je wensen mag uitspreken en samen tot een oplossing kunt komen. Houd het dan ook altijd bij jezelf en spreek je wens uit, in plaats van een verwijt. ‘Ik voel, ik vind, ik ervaar’, is hiervoor de manier, in plaats van: ‘Jij doet, jij zegt, jij laat’.  

 

Probeer altijd bij jouw gevoel te blijven. Een tip hierbij is ook het visualiseren van een geslaagde toekomst. Wie ben je zonder dat je over je grenzen heengaat? Wat doe je allemaal, en wat doe je niet meer? Nog belangrijker: hoe voel je je, wanneer je het leven leeft wat jij wilt leven, wanneer je echt lekker in je vel zit? 

Stap 5: Deel jouw motivatie met anderen

 

Gedeelde smart is halve smart. Dat klinkt als een tegelspreuk, maar het helpt wel degelijk. Wanneer je de bewuste keuze maakt om op een fijnere manier door het leven te gaan en meer te gaan leven volgens jouw waarden, dan is dat niet iets wat je voor je hoeft te houden. Ook al vind je het spannend, door te delen met anderen zal blijken dat je lang niet de enige bent die het zo ervaart. 

 

Daarnaast is het ook fijn als er mensen zijn in je omgeving die je vertrouwt en die jou kennen, zodat zij je in hun vizier kunnen houden en je kunnen aanspreken wanneer je geneigd bent (toch) over je grenzen heen te gaan. Zo’n sociaal vangnet is erg prettig, bovendien kan het werken als een friendly reminder en een stok achter de deur. 

 

Grenzen aangeven: tot slot

Grenzen aangeven is dus niet per se makkelijk wanneer je ermee start, maar het levert je veel op: jouw authentieke zelf zijn. Houd altijd het langetermijnvoordeel in het vizier en weet dat je trots op jezelf mag zijn wanneer je je grenzen aangeeft, je bent immers goed voor jezelf aan het zorgen. En dat is uiteindelijk alles waard.

 

Wil je eens persoonlijk sparren met een psycholoog over hoe jij grenzen kunt stellen? 💬 Boek nu vrijblijvend een consult in