Zo praat je met je kind over gevoelens en mentale gezondheid

“Een vriendin vertelde laatst dat haar ouders thuis nooit met haar over gevoelens praatten toen ze kind was. Ze heeft daar nu nog steeds moeite mee: met de juiste woorden vinden, met haar kalmte bewaren en met überhaupt begrijpen wat ze voelt”, vertelt psycholoog Soesja Vogels.

 

Dit voorbeeld toont aan hoe belangrijk het is om als ouder met je kinderen te praten over mentale gezondheid. Want – cliché en daarom waar – als het gaat om praten over gevoelens, dan is jong geleerd, oud gedaan.

 

Het belang van praten over gevoelens met kinderen

 

Ouders hebben in dit digitale tijdperk vaak de neiging om hun kinderen te sussen met behulp van een schermpje. “Het is vaak makkelijk om een kind rustig te krijgen met een tekenfilmpje.”

 

Maar op de lange termijn is dit geen goede strategie. Uit onderzoek blijkt dat de emotionele ontwikkeling en het vermogen van kinderen met hun emoties om te gaan wordt geschaad wanneer ze worden gesust met smartphones en tablets. Wat wel een goede strategie is? Praten.

 

Als kind is het belangrijk om te leren dat praten over gevoelens helpt. “Dat het geen taboe is en dat ze hun gevoelens niet geheim hoeven houden”, zegt Soesja. Hoe ze dat leren? Door te oefenen. En door naar hun ouders te kijken voor het goede voorbeeld.

 

“Praten ouders vaak en met gemak over hun gevoelens, dan moedigt dit een kind aan hetzelfde te doen. Vooral wanneer praten over gevoelens en mentale gezondheid dagelijkse routine is, wordt het voor een kind makkelijk over deze onderwerpen te praten.”

 

Hoe start je het gesprek met je kind over mentale gezondheid?

 

Kinderen zitten niet altijd te wachten op een serieus gesprek met hun ouders over hun gevoelens. Dat geldt zeker voor kinderen van middelbare schoolleeftijd. Probeer daarom goed aan te voelen wanneer het moment juist is.

 

“Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat je kind zich veilig voelt en comfortabel is op het moment dat je het gesprek aangaat”, zegt Soesja. Soms zal een kind zelf een moment kiezen. Bijvoorbeeld door een kleine gespreksopening te geven. Pak deze kans en ga mee in het gesprek.

 

Wil je zelf het gesprek starten? Begin dan eens door iets over jezelf te delen. Heb je het idee dat je kind ergens boos over is? Geef dan een voorbeeld van toen je zelf laatst boos was en vraag of je kind dit ook wel eens heeft.

 

Hoe voer je het gesprek?

 

“Kinderen moeten de ruimte voelen vrijuit te spreken en vragen te stellen. Ze moeten niet bang hoeven zijn om emotioneel te worden. Dat is oké”, aldus Soesja.

 

Wat je als ouder kunt doen om dit te bewerkstelligen is enerzijds het erkennen van hun problemen. “Onthoud dat kinderen hele andere dingen belangrijk vinden dan volwassenen. Iets wat voor jou klein en onbenullig lijkt, kan voor een kind iets heel groots zijn.”

 

Anderzijds, is luisteren erg belangrijk. Ouders willen hun kinderen graag helpen. “Maar in een gesprek over mentale gezondheid, is dat niet altijd nodig of handig.

 

Probeer dus terughoudend te zijn met het geven van advies, maar vraag waar je kind behoefte aan heeft: ‘Vind je het fijn als ik luister, of ben je ook op zoek naar advies?’ Je kind wil misschien gewoon even zijn of haar verhaal kwijt”, legt Soesja uit.

 

Vooral bij kinderen van middelbare schoolleeftijd geldt dit. “Ouders zijn even niet cool. Als ouders met advies komen, dan wordt dat vaak met liefde in de wind geslagen.”

 

Tijdens het voeren van het gesprek, werken metaforen en verhalen vaak goed. Is je kind bijvoorbeeld te jong om te begrijpen waarom haar overspannen oom haar verjaardag moet missen, gebruik dan de metafoor van een gebroken been: ‘Als jij je been breekt, wat doe je dan? Dan ga je naar de dokter en blijf je een paar dagen thuis van school. Bij oom Levi is er van binnen iets gebroken en moet van de dokter daarom ook eventjes thuis blijven.’

 

Of laat je kind kennis maken met het onderwerp mentale gezondheid, met behulp van een boekje. Soesja: “Er is een hele hoop prachtige kinderboeken geschreven die het onderwerp bespreken.” Soesja tipt de volgende titels: Ik ben een blij ei, De zware rugzak, Pien en de spoken, en De kleurendief.

 

Welke bewoording gebruik je in het gesprek over mentale gezondheid?

 

De beste aanpak voor het praten over mentale gezondheid, hangt af van de leeftijd van je kind. “Ouders voelen vaak vrij goed aan wat hun kind al wel en nog niet begrijpt”, zegt Soesja.

 

Kinderen jonger dan vier kunnen abstracte concepten nog lastig begrijpen. Focus daarom in het gesprek op dingen die je kunt zien of horen. Ben je bijvoorbeeld in de speeltuin en zie je een kindje huilen, zeg dan tegen je kind: ‘Kijk, hij moet huilen. Hij is verdrietig omdat hij zijn bal kwijt is.’ Zo kan je kind stapsgewijs leren wat emoties zijn.

 

Bij kinderen van basisschoolleeftijd kun je specifieker worden. Deze kinderen zijn vaak recht door zee met hun vragen. Geef dan ook directe antwoorden.

 

Kinderen in deze leeftijdsgroep kunnen al begrijpen dat er een relatie is tussen lichaam en geest, en dus ook tussen hoe we ons mentaal voelen en hoe we ons lichamelijk voelen.

 

Je kunt ze dus goed uitleggen dat hun hartje sneller gaat kloppen als ze bang zijn, net als dat hun hartje sneller gaat kloppen wanneer ze gerend hebben. Hierover praten en deze connectie uitleggen helpt kinderen zichzelf beter te begrijpen

 

Tieners zijn in staat complexe informatie te begrijpen. Behandel hen in het gesprek over mentale gezondheid dus als gelijkwaardig, om zo goed mogelijk bij hen binnen te komen. Dit kun je doen door zelf ook over je mentale gezondheid te vertellen. Zeker bij tieners is het belangrijk in te blijven checken en te vragen of ze een luisterend oor nodig hebben, samen over oplossingen willen nadenken of ouderlijk advies willen.

 

Oefeningen die je met je kind kunt doen

 

Een dagboekje kan een goed middel zijn voor je kind om met zijn of haar gevoelens om te leren gaan. Soesja: “Kies samen met je kind een vorm die bij hem of haar past. Tekenen, schrijven of een dagelijks gesprekje.”

 

“Daarnaast kunnen ontspanningsoefeningen, meditatie of mindfulness ook voor kinderen helpen”, zegt Soesja. Veel volwassenen weten hun weg tegenwoordig wel te vinden richting deze middelen. “Maar wat veel mensen niet weten, is dat er voor kinderen ook een hoop te vinden is.” Kijk bijvoorbeeld eens op deze website.

 

Kun je extra ondersteuning en advies gebruiken bij het voeren van het gesprek met je kind, of heb je het idee dat je kind hulp van een psycholoog kan gebruiken? Neem dan contact met ons op. Het eerste consult is altijd gratis.