Hoe je als mantelzorger zorgt voor gezonde relaties

Met de zorgbehoevende, met jezelf, met zorgprofessionals, en op werk

 

Is ‘mantelzorg’ niet een heel mooie term? Mantels zijn namelijk voor superhelden. En mantelzorgers mogen best superhelden genoemd worden.

 

Misschien zou je het niet denken, maar Nederland telt vier tot vijf miljoen van zulke helden. Mantelzorg kent vele vormen: je begeleidt of verzorgt een naaste, houdt toezicht, biedt gezelschap of emotionele steun. Je gaat mee naar de arts, verzorgt het huishouden en de administratie, of coördineert de formele zorg. Veel mantelzorgers zien hun taken niet als mantelzorg, omdat het zo vanzelfsprekend voelt en omdat het uit liefde gebeurt. Bijvoorbeeld wanneer ze voor hun gehandicapt kind zorgen.

 

Of je nu één of 24 uur per dag mantelzorger bent, de impact op je leven is vaak groot. Tien procent van de mantelzorgers is zwaar overbelast. Om mantelzorgers te helpen dit te voorkomen of om te herstellen, organiseren OpenUp, VGZ en IZZ op 7 december een webinar waarin we vanuit het psychologievak mantelzorgers helpen weerbaarder te worden. Hoe houd je het werk dragelijk? Hoe zorg je voor jezelf? Hoe vraag je om hulp? Dit zijn enkele vragen die we gaan behandelen, samen met psycholoog van OpenUp Simone Das Dores en Elke de Quay, moeder van een gehandicapte dochter. Deze webinar is ook interessant voor zorgmedewerkers. Ben je een zorgmedewerker? Dan kan je accreditatie verdienen voor de registers KCKZ, KNOV en V&VN.

 

In dit artikel geven we alvast wat eerste tips voor jou als mantelzorger.

 

Relaties

 

Mantelzorg heeft onherroepelijk invloed op je relaties. In de eerste plaats natuurlijk op jouw relatie met de persoon die je zorg biedt. Maar daarnaast ook op de relatie met jouw werkgever en collega’s, zorgprofessionals en met jezelf. Hoe je deze relaties gezond houdt, lees je hieronder.

 

Jezelf + de persoon die je verzorgt

 

Mantelzorg is de zorg voor een naaste. Je kende deze persoon dus al voordat hij of zij jouw hulp kreeg. Misschien ben je vader en dochter, schoonmoeder en schoonzoon, partners, vrienden of buren. Iedereen kan mantelzorger worden. De kans is echter aanwezig – wanneer je in jouw werkende leven zorgverlener bent – dat jouw omgeving van je verwacht dat je de zorgtaken op je neemt wanneer een naaste zorgbehoevend wordt: volgens IZZ is dertig procent van de zorgmedewerkers tevens mantelzorger.

Wanneer je mantelzorger wordt, verandert jouw relatie met degene die jouw zorg ontvangt. Dit kan voor beiden lastig zijn. Ook kan het voor jou lastig zijn om te zien dat jouw dierbare achteruit gaat.

 

Een aantal tips:

● Gun elkaar de tijd om aan de nieuwe relatievorm te wennen en ga het onderwerp niet uit de weg. Vraag aan de ander wat hij of zij fijn of juist moeilijk vindt aan de situatie en wees open over je eigen gevoelens. Geeft de mantelzorg je voldoening, omdat je blij bent dat je kunt helpen? Geef dat dan vooral aan.
● Probeer niet te vechten tegen de achteruitgang, maar beweeg erin mee: merk je dat wandelen niet meer kan, ga er dan op uit met de rolstoel. Zo leer je te focussen op wat er nog wel kan, in plaats van op wat er niet meer kan.
● Koester momenten. Zowel voor jezelf als voor de persoon die zorg ontvangt is het waardevol extra stil te staan bij de mooie momenten. Een boekje waarin je deze momenten opschrijft, kan helpen hier extra aandacht aan te geven.
● Geniet van gezamenlijke activiteiten. Focus daarin ook op wat jezelf leuk vindt om te doen, niet alleen op wat de ander leuk vindt. Ga je graag naar het museum? Neem de ander dan mee. Dit zal positief zijn voor jouw verhouding.
● Iedereen kan mantelzorg verlenen. Ben je zorgmedewerker? Realiseer je dat ook familieleden en vrienden die geen professionele ervaring in de zorg hebben, de zorgtaken met jou kunnen delen.

 

Jezelf + de zorgprofessional

 

Vaak wordt mantelzorg aangevuld met professionele zorg. Als mantelzorger ben je misschien de tolk tussen deze professional en de persoon die zorg ontvangt. Ook deze relatie kan moeilijk zijn. Bijvoorbeeld wanneer jij of de persoon die zorg ontvangt een ander beeld heeft bij de manier waarop de zorg verleend zou moeten worden dan de zorgprofessional. Of wanneer zorgprofessionals elkaar regelmatig afwisselen.

 

Wat kan je doen voor een goede relatie met de zorgprofessional?

 

● Praat regelmatig met de zorgprofessional en probeer elkaar te begrijpen. Je kan deze gesprekken samen voorbereiden met de persoon voor wie je zorgt, zodat zijn of haar belangen kunnen worden meegenomen. Schroom niet om aantekeningen bij de hand te houden tijdens het gesprek met de zorgprofessional.
● Heb je een belangrijk gesprek met een zorgprofessional, denk er dan over na om iemand die je vertrouwt mee te nemen. Twee personen horen meer dan één, vooral als de emoties hoog oplopen.
● Schakel professionele mantelzorghulp in. Zij kunnen je helpen op een goede manier in gesprek te treden met zorgprofessionals. Verderop introduceren we een aantal organisaties.
● Ben je zelf naast mantelzorger ook zorgprofessional? Dan kan de dubbele rol die je momenteel hebt extra lastig zijn. Verhoud jij je tot de andere zorgprofessional(s) als naaste van de zorgbehoevende of eveneens als zorgprofessional? Het juiste antwoord op deze vraag bestaat niet. Je bewust zijn van jouw dubbele rol, kan al helpen.

 

Jezelf + de mantelzorg

 

Naast je zorgtaken heb je uiteraard een privéleven. Waarschijnlijk heeft de mantelzorg invloed op de hoeveelheid tijd en energie die je overhoudt voor jezelf en jouw andere geliefden. Let daarom goed op jezelf om overbelasting te voorkomen. Wees niet bang om aan de bel te trekken als het even niet meer lukt: wat u doet is al geweldig!

 

Ons advies
● Dit klinkt eenvoudig, maar is het vaak niet: maak tijd vrij voor jezelf. Ook als dat af en toe ten koste gaat van de tijd die je aan zorg kunt besteden. Zowel jezelf, als de persoon die je verzorgt en jouw omgeving hebben er niets aan als jij overbelast raakt. Spendeer genoeg tijd aan de dingen die je helpen ontspannen. Denk ook eens aan mindfulness om de stress te verlagen.
● Voldoende nachtrust, beweging en gezonde voeding helpen je om mentaal gezond en weerbaar te blijven. Dit geldt voor iedere mantelzorger. Maar als je naast mantelzorger ook zorgmedewerker bent, doe je er goed aan hier extra aandacht aan te besteden: volgens IZZ hebben zorgmedewerkers die mantelzorg bieden vaker last van gezondheidsproblemen.
● Vergeet je overige sociale contacten niet. Jouw hoofd zal er soms niet naar staan, maar omgaan met vrienden en familie kan je helpen om jouw zorgen of stress even te laten varen.
● Laat je emoties toe. Mantelzorg is niet niks. Het kan emotioneel belastend zijn. Stop je emoties niet weg. Niet voor jezelf, niet voor vrienden en familie en ook niet voor degene voor wie je zorgt.
● Vraag hulp uit je omgeving. Je staat er niet alleen voor. Schakel iemand uit jouw persoonlijke kring in als het even teveel wordt. Mensen helpen graag! Zelfs het overnemen van een kleine taak, zoals het doen van boodschappen, kan een groot verschil maken.
● Vraag professionele hulp. Organisaties als Humanitas, Steunpunt Mantelzorg en Platform Mantelzorgpower kunnen zowel praktische als emotionele steun bieden. Daarnaast kan je als mantelzorger een beroep doen op respijtzorg. Zij regelen vervangende zorg, zodat jij even ontlast wordt en vrij kunt nemen.

 

Vraag hulp!

 

Er zijn in Nederland veel organisaties die praktische of emotionele steun bieden aan mantelzorgers. Hieronder een aantal op een rijtje:

● VGZ: Op de website van VGZ kan je terecht voor webinars, tips en apps voor mantelzorgers. Ook als je niet verzekerd bent bij VGZ.
● Humanitas: Humanitas is een landelijke vrijwilligersorganisatie. Heb je ergens hulp bij nodig, dan kan je tijdelijk een beroep doen op een Humanitas-vrijwilliger.
● MantelzorgNL: Bij MantelzorgNL zijn ruim 400 organisaties aangesloten die mantelzorgers helpen. Zo is er altijd wel een organisatie in je buurt waar je hulp kunt vragen. Op deze pagina kan je ook terecht om respijtzorg bij je in de buurt te zoeken.
● Mantelzorgpower: M-power is er voor mantelzorgers die werken naast hun zorgtaken. M-power geeft tips, informatie en oefeningen om zelf mee aan de slag te gaan. Zo leer je over de wettelijke regelingen die je kunnen helpen.
● De Mantelzorglijn: Een initiatief van MantelzorgNL. Heb je vragen, advies nodig of behoefte aan een luisterend oor, bel dan 030 – 760 60 55 of stuur een WhatsAppje naar 06 27 23 68 54.

 

Jezelf + je werk

 

Veel mantelzorgers combineren hun zorgtaken met fulltime of parttime werk. Dat is iets om trots op te zijn! Maar het kan ook zwaar zijn. Sommige mantelverzorgers verzwijgen hun situatie op het werk, omdat ze niet willen dat collega’s extra taken op zich nemen of omdat ze bang zijn dat het hun carrière zal schaden. Toch is openheid geven over je situatie vaak het beste wat je kan doen.

Een aantal tips:
● Maak je situatie bespreekbaar. Mantelzorgpower geeft tips en oefeningen over hoe je dit het best kan doen. Als jouw leidinggevende en collega’s weten van je zorgtaken, kan je waarschijnlijk rekenen op begrip en flexibiliteit. Licht hen daarom zo vroeg mogelijk in: wacht niet totdat het niet meer lukt om werk en zorg te combineren. Want dan is het eigenlijk al te laat.
● Onthoud dat het feit dat je mantelzorgt, je een betere werknemer of collega maken: je bent blijkbaar loyaal, zorgzaam, flexibel en verantwoordelijk.
● Wees proactief. Is er iets wat je nodig hebt van jouw werkgever om werk en zorgtaken beter te kunnen combineren, geef dit dan tijdig aan. Wil je minder gaan werken, meer thuiswerken, of je uren flexibeler kunnen inzetten? Laat dit dan weten.
● Mocht je desondanks op weerstand stuiten, neem dan een onafhankelijk persoon mee die als mediator kan optreden naar een volgend gesprek.
● Evalueer. Blijf in gesprek met je leidinggevende en collega’s. Laat hen weten hoe je vindt dat het gaat en vraag ook hoe zij erin staan. Zo kun je elkaar op de juiste manier blijven helpen.
● Check jouw rechten. Ook hiervoor kun je terecht bij Mantelzorgpower.

 

Wil je meer weten en meepraten over mantelzorg en jouw welzijn, meld je dan aan voor onze webinar in samenwerking met VGZ en IZZ op 7 december.