Als manager is het goed om in de gaten te houden hoe het met je medewerkers gaat. Door te weten waar je op kunt letten, kun je collega’s tijdig steun bieden of verder helpen.
Kenmerken van mentale uitdagingen op het werk
Uit onderzoek blijkt dat 60 tot 75 procent van de mensen te maken heeft met mentale uitdagingen op een moment in hun leven, denk aan stress, somberheid of gebrek aan zelfvertrouwen. Het is dus niet gek als iemand in jouw team in zo’n situatie terechtkomt.
Maar hoe herken je het als iemand niet lekker in zijn vel zit? En wanneer wijst dat op mentale uitdagingen? Psycholoog Kim Schlüter vertelt waar je op kunt letten en wat je kunt doen.
Veranderingen in gedrag
Je gedrag wordt bepaald door hoe je je voelt. Als iemand niet lekker in z’n vel zit, merk je dat aan het gedrag van de ander.
Kim: “Dat kan voor iedereen anders zijn. De een wordt stiller en verplaatst wat meer naar de achtergrond, terwijl de ander misschien geïrriteerd reageert en snel uit z’n slof schiet of juist wegloopt van de situatie.”
Signalen waar je op kunt letten, zijn:
- Snel afgeleid
- Onrustig gedrag
- Moeite met controleren van emoties
- Ongeduldig
- Verminderde interesse
- Laag in energie
- Prikkelbaar of snel geïrriteerd
- Afzonderen van de rest
- Somberheid
- Nerveus of gespannen gedrag
Wees je ervan bewust dat je niet altijd alles wat iemand ervaart kunt signaleren. In een gesprek kun je, indien nodig, doorvragen naar eventuele andere signalen, zoals spanning, verminderde eetlust (of juist meer eten) of een slechte nachtrust.
“Het is goed om je ervan bewust te zijn dat iedereen weleens een mindere dag of week heeft”, gaat Kim verder. “Zo hoeft het niet zo te zijn dat prikkelbaarheid of een gebrek aan focus bij iemand direct wijst op een groot probleem.”
Het algemene advies? “Vraag proactief hoe het gaat op het moment dat je iets opmerkt, niet pas na een tijd. Het gaat er vooral om dat je de dialoog opent, laat zien dat je er voor iemand bent en een veilige omgeving creëert. Ook na een ingrijpende gebeurtenis in iemands leven kun je hier extra alert op zijn.”
En laat weten dat het ook oké is om er eerst met mensen in de omgeving over te praten en pas weer naar de manager te keren als de medewerker eraan toe is.
Wat kun je als manager doen?
Hoe graag je ook zou willen, als manager kun je iemands uitdagingen niet oplossen. Uiteindelijk kan de medewerker dit alleen zelf. Wat je wel kunt doen is goed op de mensen in je team letten en een veilige omgeving creëren waarin mensen open hun worstelingen en gevoelens met elkaar kunnen delen.
Luister en toon interesse
“Toon oprechte interesse in hoe het met iemand gaat. Geef mensen de ruimte om hun verhaal te delen, luister. Onderschat die twee niet, vaak vinden we luisteren en ruimte creëren het moeilijkste om te doen. Bied vervolgens hulp of steun als iemand daar behoefte aan heeft”, tipt Kim.
Vraag door
Wees je ervan bewust dat mensen hun problemen soms bagatelliseren, simpelweg omdat ze anderen er niet mee willen belasten. Wees daarom niet bang om door te vragen als iemand je iets vertelt en laat weten dat ze alles bij je kwijt kunnen.
Hoe? Kim: “Het bekende ‘luisteren, samenvatten, doorvragen’ is een goede manier om dat te doen. Ga in op opmerkingen die de situatie afzwakken (zoals “het valt wel mee”) of woorden met lading (zoals “vervelend”, “irritant” of “uitdagend”). Laat de ander weten dat je diegene ziet en hoort (“het is ook veel bij elkaar”) als dit voor jou zo overkomt. Zo laat je de ander weten dat het oke is om uit te wijden.”
Je kunt bijvoorbeeld vragen: “wat bedoel je precies met…”, “wat vind je precies lastig aan…” of “als ik het goed begrijp…”.
Als iemand naar je toe komt, stelt diegene het op prijs als je luistert en oprechte interesse toont zonder direct oplossingen aan te dragen. Alleen al het delen zelf kan helpend zijn. En vergeet niet hardop uit te spreken dat deze gesprekken tussen jou en de medewerker blijven.
Plan vaste gesprekken in
Plan regelmatig, bijvoorbeeld elke maand, een moment met je medewerkers om te praten over mentaal welzijn, werkdruk, stress en andere mogelijke factoren die invloed hebben op iemands werkgeluk. Dit kan bijvoorbeeld gaan over wat iemand wil ontwikkelen, maar ook over belemmerende factoren.
Merk je tussen deze momenten door iets op? Ga op een laagdrempelige manier langs: vraag hoe het gaat en blijf, als het kan, even in de buurt zodat de medewerker zelf naar je toe kan komen.
Wat als er meer aan de hand is?
Luisteren in vertrouwen is de belangrijkste stap om mentale uitdagingen of problemen de ruimte te geven. Geef het aan als je het niet weet en bespreek samen wat er eventueel nodig is. Laat de medewerker dit zelf verwoorden.
Vaak is een luisterend oor al genoeg, maar soms is er meer nodig, zoals een gesprek met de bedrijfsarts of HR. Bespreek dit openlijk met de medewerker.
Speelt er zware thematiek? Wees dan niet bang om door te vragen, maar ook om aan te geven dat je niet weet hoe je hier het beste mee om kunt gaan en dat jullie samen naar passende hulp gaan zoeken.
OpenUp ondersteunt hier zowel de medewerker als manager bij. Weten hoe? Plan een vrijblijvende demo in.
