Financiële stress onder werknemers: dit kan HR doen

21 sep ‘22
4 min
Stress en piekeren
Werkprestaties
Redactie OpenUp
Gecontroleerd door founder en psycholoog Gijs Coppens

Stijgende energieprijzen, gierende inflatie, berichten over een aanstaande recessie en onzekerheid over de toekomst brengen ongekende financiële stress bij werknemers. Dat blijkt zowel uit cijfers als uit de gesprekken die de psychologen van OpenUp voeren. 

 

We praten je graag bij over de omvang van dit probleem en leggen uit hoe je als HR-professional werknemers met financiële stress het best kunt helpen. 

 

 

Financiële stress is één van de belangrijkste mentale gezondheidsuitdagingen

 

Bijna 20% van de Nederlandse huishoudens heeft financiële problemen. Maar een veel grotere groep maakt zich zorgen over geld. Zo is acht op de tien Nederlanders bezorgd over stijgende prijzen. Die geldzorgen vertalen zich in gezondheidsproblemen, merkten Nederlandse huisartsen vorige maand al op. Zij zien steeds vaker patiënten met fysieke en mentale klachten door geldproblemen.  

 

Financiële problemen raken alle facetten in ons leven. In het ergste geval raakt het onze fysieke basisbehoeften. Eten, drinken, kleding, onderdak. Het raakt daarnaast ook ons sociale leven, onze sport- en ontspanningsactiviteiten, vakanties en weekendjes weg, activiteiten tot zelfontwikkeling (zoals cursussen en scholing), omdat deze vaak geld kosten. Daarnaast beïnvloedt geldstress onze eigenwaarde. 

 

Alles bij elkaar opgeteld, brengt geldstress dus een enorme druk met zich mee. 

 

 

Waarom het belangrijk is werknemers met financiële stress te begeleiden

 

Financiële stress is één van de meest veelvoorkomende vormen van stress ter wereld. Geldstress kan leiden tot een slechte nachtrust, gedemotiveerd zijn, vermijden van telefoontjes en sociale contacten en fysieke pijn. 

 

Werknemers nemen dit mee naar de werkvloer. Financiële stress heeft daardoor directe invloed op de productiviteit en werkprestaties van werknemers. Uit verschillende onderzoeken blijkt het volgende:

 

  • Mensen met geldzorgen zijn 20% minder productief op werk
  • Mensen met geldzorgen zijn zeven dagen per jaar extra ziek 
  • Gemiddeld is een fulltime medewerker 156 uur (gelijk aan 19,5 dag) afgeleid van werk door persoonlijke zaken 
  • Volgens Eldar Shafir, psycholoog aan de Universiteit van Princeton, zijn mensen met geldproblemen tijdelijk minder intelligent: ze verliezen 13 punten aan IQ
  • Plannen voor de lange termijn lukt slechter, mensen nemen impulsieve beslissingen en schulden kunnen daardoor nog groter worden
  • Medewerkers met geldstress hebben vaker een slechte relatie met collega’s 
  • Medewerkers met geldzorgen gaan twee keer vaker op zoek naar een andere baan

 

Het is daarom niet alleen voor de werknemer prettig als die hulp krijgt bij geldproblemen en financiële stress, het is ook voor de organisatie belangrijk. Een investering in de financiële gezondheid van werknemers, is vaak snel terugverdiend. 

 

 

Wie heeft er last van financiële stress?

 

Volgens Nibud, het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting, hebben vooral huishoudens met lagere inkomens te maken met financiële problemen. Maar dat betekent niet dat huishoudens met hogere inkomens immuun zijn. De stress onder deze groep neemt de afgelopen maanden snel toe. Eerder schreef NOS dat dit jaar een miljoen Nederlandse huishoudens in de financiële problemen zullen raken, waarvan 60% nooit eerder met geldproblemen te maken heeft gehad. 

 

Vrouwen hebben vaker last van financiële stress. In 2021 was 48% van de Europese vrouwen bezorgd dat toenemende rekeningen een negatief effect op hun algemene welzijn zouden hebben, tegenover 41% van de mannen. Inflatie is de grootste stressfactor. 

 

Ook laaggeletterde werknemers hebben een hogere kans op geldzorgen. 

 

Wil je op de hoogte blijven van mentaal welzijn op het werk? Word dan lid van onze nieuwsbrief voor regelmatige updates en ideeën

Hoe herken je financiële stress bij medewerkers? 

 

Geldstress is niet altijd makkelijk te herkennen. Vaak heerst er schaamte rondom financiële problemen, waardoor medewerkers niet geneigd zijn openheid te geven. Bovendien lijken de signalen van financiële stress op die van algemene stress, burn-out en (lichte) depressie, namelijk:

 

  • Concentratieproblemen
  • Toenemend verzuim
  • Afwezigheid
  • Niet meedoen met sociale activiteiten
  •  Moeheid en slapeloosheid
  • Boosheid of prikkelbaarheid
  • Gewichtsverlies of -toename
  • Rugklachten
  • Ongezond leven (mensen met geldproblemen eten minder fruit, bewegen minder en roken meer)

 

In sommige gevallen zijn er duidelijk geldgerelateerde signalen, maar dan zijn de geldproblemen en de stress vaak al in vergevorderd stadium:

 

  • Niet meedoen aan kadootjes voor collega’s
  • Geld lenen van collega’s 
  • Vragen om een voorschot op het loon
  • Telefoontjes van schuldeisers of deurwaarders ontvangen
  • Er wordt beslag gelegd op het loon van de werknemer

 

Managers, teamleiders en administratie zullen deze signalen vaak eerder merken dan jij als HR-professional. Spreek met ze af dat ze je inlichten als één van bovenstaande voorvalt. 

 

Toch kan het lastig blijven signalen te herkennen. Het Nibud biedt workshops aan om geldzorgen te herkennen en bespreken. 

 

Wat kun je doen om financiële stress te voorkomen?

 

Geldproblemen en financiële stress zijn twee verschillende zaken: iemand die niet goed kan rondkomen heeft geldproblemen. Financiële stress is het gevolg van geldproblemen of de angst hiervoor. 

 

Om geldproblemen (en als gevolg daarvan financiële stress) te voorkomen, kun je het probleem het best bij de wortel aanpakken, namelijk door te voorkomen dat iemand geldtekort creëert en schulden opbouwt. Dit kun je op de volgende manieren doen:

 

  • Geldproblemen worden voorkomen als inkomsten en uitgaven in balans zijn. Als organisatie bied je daarom een salaris waarmee werknemers ruim voldoende in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Wellicht is het binnen jouw organisatie tijd om te herijken. Hoewel de inflatie naar 12% is gestegen, zijn lonen maar met 3.2% gegroeid. Volgens De Nederlandse Bank is er in de meeste sectoren voldoende ruimte voor een loonstijging. Is die ruimte er in jouw organisatie ook? 
  • Betaal salarissen altijd op tijd. Voor sommige werknemers kan één extra dag wachten op het salaris enorm veel stress opleveren. Valt payday in het weekend, laat dan ruim van tevoren weten of je van plan bent op vrijdag voorafgaand of maandag na het weekend te betalen. Zo kan iedereen hier rekening mee houden. 
  • Geldproblemen ontstaan vaak bij grote levensgebeurtenissen. Een kind, echtscheiding, het overlijden van een partner of het geven van mantelzorg. Bied iedere werknemer bij zo’n gebeurtenis een gesprek met een budgetcoach of financieel adviseur aan. 
  • Bied alle werknemers een financiële gezondheidscheck aan. Zo kunnen ze vroegtijdig ontdekken of ze genoeg geld opzijzetten, of ze voldoende verzekerd zijn en of ze bepaalde onnodige uitgaven doen. Dat kan bijvoorbeeld via het Persoonlijk Budgetadvies van Nibud. Ook verschillende Nederlandse en internationale banken bieden een financiële gezondheidscheck aan.
  • Organiseer jaarlijks een workshop over geldzaken waarin voorlichting wordt gegeven over bijvoorbeeld pensioen, sparen en beleggen, over het maken van budgets en over het bijhouden van de boekhouding. 

 

 

Financiële stress voorkom of genees je als volgt: 

 

  • Geef werknemers toegang tot de psychologen van OpenUp. Preventie van stress is één van onze specialiteiten. Doordat onze psychologen zo makkelijk – en bovendien onbeperkt én anoniem – te bereiken zijn via chat en videogesprekken, kunnen wij werknemers in de meeste gevallen al helpen voordat zij serieuze klachten ontwikkelen. Onze psychologen brengen bijvoorbeeld samen met je werknemer inkomsten en uitgaven in kaart, en kijken vervolgens of inkomsten verhoogd kunnen worden (bijvoorbeeld door sociale steun aan te vragen) en uitgaven verlaagd. Tegelijkertijd wordt er aan de stressklachten gewerkt.  
  • Doorbreek het taboe dat op geldstress rust door het regelmatig te bespreken. Bij het aannemen van nieuwe werknemers en tijdens feedback- of functioneringsgesprekken. Herinner teamleiders daarnaast jaarlijks om medewerkers te vertellen welke hulp er beschikbaar is als ze financiële problemen krijgen.
  • Geef zelf het goede voorbeeld en spoor managers en teamleiders aan dit eveneens te doen. Geef openheid richting werknemers over eventuele financiële zorgen die je zelf hebt, of laat met cijfers of verhalen van anderen zien dat geldstress veel voorkomt. Dit helpt schaamte te overwinnen bij werknemers die met geldstress kampen. 

 

 

Nu de overheid heeft aangekondigd per november de energieprijzen aan een prijsplafond onderhevig te maken, zal de eerste financiële druk van je werknemers verlicht zijn. Maar inflatie, hoge woonlasten en onzekerheid over de toekomst blijven stressfactoren die je niet kunt onderschatten. 

 

Wil je doorpraten over hoe OpenUp jou kan helpen geldzorgen bij je werknemers te verminderen? 👉 Neem dan contact met ons op.

Maandelijkse nieuwsbrief

Blijf up-to-date

Schrijf je in voor onze maandelijkse nieuwsbrief en blijf op de hoogte van de laatste blogs, webinars, interviews en informatie over mentaal welzijn voor jouw medewerkers.